Wenecja jest miastem jedynym w swoim rodzaju nie tylko dlatego, że została zbudowana na wodzie, ale także ze względu na miejskie nazewnictwo, które, właśnie ze względu na niezwykłość swojego umiejscowienia, różni się od tego w innych włoskich miastach. Oto pierwsza część arbuzowego przewodnika po weneckiej toponimii. Zapraszam na wycieczkę po mieście nadbrzeży, ścieżek i przejść!
ULICE
Calle
Pierwszym zaskoczeniem, dla podróżujących z mapą zwiedzających może być fakt, że na próżno przyjdzie mu szukać jakże słynnych w innych włoskich miastach „vii” („via” z j. włoskiego to „ulica”). W Wenecji ich miejsce zajmują calli. Calle, z języka łacińskiego callis oznacza ścieżkę, szlak. To najpopularniejsza nazwa ulic (oznaczająca zwykle te długie i wąskie), tworzących prawdziwy labirynt w mieście na wodzie. W sumie wszystkich calli jest blisko 3 tysiące, a najwęższa z nich to Calle Varisco w dzielnicy Cannaregio, której szerokość wynosi 53 cm. Często calli swoją nazwą nawiązują do nazwisk znanych postaci (calle Goldoni), zawodów (calle dei Fabbri) lub do nazwisk wielmożnych rodzin, które miały przy nich swoje posiadłości (calle Renier).
Nazwa callesella (lub calesela) określa natomiast calli wąskie i krótkie.
Jedyną strada (wł. ulica, droga), jaką uda nam się znaleźć w Wenecji jest długa i szeroka Strada Nova, znajdująca się w dzielnicy Cannaregio.
Klimatyczna calle Colonne.
Ruga
Innym przykładem nazewnictwa weneckich ulic jest ruga, czyli calle, przy której znajdowało się (i często po dziś dzień znajduje) wiele sklepików i warsztatów.
Ramo
Nazwa ramo (wł. odgałęzienie) określa często odchodzącą od głównej calle lub fundamenta „ślepą uliczkę”, prowadzącą bezpośrednio do prywatnych domostw, lub na zamknięty plac, do którego stanowi jedyną drogę dojścia.
Salizada
Gdy spacerując po Wenecji natkniecie się na nazwę salizada, to dla Was informacja, że właśnie spacerujecie ulicą, która jako jedna z pierwszych w mieście została brukowana 🙂
Sottoportego (lub sotoportego)
Przestrzeń w Wenecji od zawsze była bardzo cenna, co doprowadziło do stworzenia, m.in. tak zwanych sotoportego. Sotoportego to przejście wykonane pod pierwszym piętrem dwóch domostw, łączące dwie uliczki lub podwórza. Ciekawostka: w dzielnicy Castello znajduje się sottoportego, corte i calle polacca (czyli polskie przejście, podwórze i ulica 🙂 ).
Rio Terà
Z czasem potrzeba stworzenia przestrzeni dla kolejnych dróg doprowadziła do zakopania części kanałów. W ten oto sposób powstały Rio Terà (czyli podziemne kanały), gdzie woda kanału płynie pod tuż pod stopami niczego nie podejrzewających przechodniów.
Piscina
Niegdyś nazwa piscina (dosł. basen) oznaczała kanały stojącej wody. Obecnie wszystkie zostały zakopane i wybrukowane.
Fondamenta
Najprzyjemniejsze spacery w Wenecji to te w pobliżu morskiej bryzy, prawda? 🙂 Uliczki prowadzące wzdłuż kanałów między domami to właśnie fondamenta. Najbardziej znanymi są Fondamenta delle Zattere (skąd podziwiać można piękne zachody słońca przy canale della Giudecca).
Riva
Riva, czyli nadbrzeże to natomiast fondamenta, od którego do kanału odchodzą prowadzące do wody schodki, umożliwiające wysadzenie na brzeg pasażerów lub wyładunek towarów. Najbardziej znana Riva degli Schiavoni biegnie od/do placu św. Marka.
DROGI (WODNE)
Wydawać by się mogło, że każdy kanał w Wenecji jest… kanałem. Nie dla mieszkańców miasta, którzy podzielili je na dwa rodzaje:
Rio
Rio (l. mn. rii) to odnoga kanału; mniejszy kanał wewnętrzny miasta. Są to drogi wodne wykorzystywane do transportu towarów i ludzi. Rii oddzielają poszczególne wysepki, które składają się na starówkę Wenecji (choć w przypadku tego miasta słowo „starówka” odnosi się właściwie do całości „weneckiej ryby” ;-))
Canale
Kanały są większymi niż rii drogami wodnymi, po których przepływać mogą łodzie wiosłowe lub motorowe. Najbardziej znane w Wenecji kanały to oczywiście Canal Grande oraz Canale della Giudecca. Kanały ze względu na swoją długość, szerokość i gęstość stałego ruchu wodnego, stanowią główne drogi transportu w mieście.
Kanały nawigacyjne w lagunie weneckiej oznaczone są za pomocą pali (pojedynczych bądź łączonych). Briccole (la briccola) to oznaczenia złożone z trzech drewnianych pali o tej samej długości, połączonych stalowymi pierścieniami. Ze względów bezpieczeństwa nawigacja w kanałach laguny musi odbywać się w odległości co najmniej 3 metrów od briccoli. Po kanałach w historycznym centrum Wenecji pływać mogą tylko łodzie mieszkańców lub łodzie towarowe dysponujące specjalnym zezwoleniem.
Podobnie jak na drogach, także tych wodnych obowiązują ograniczenia prędkości. W lagunie weneckiej wszelkie łodzie nie mogą przekroczyć prędkości 20 km/h, natomiast jeśli mowa o żegludze wzdłuż brzegu Wenecji czy innych okolicznych wysp, maksymalna prędkość wynosi 11 km/h. Jeśli natomiast zdecydujecie się na przejażdżkę tramwajem wodnym lub innym środkiem wodnego transportu po Canal Grande czy Canale di Cannaregio, maksymalna prędkość z jaką będziecie mogli płynąć to 7 km/h.
***
Macie pytania dotyczące miasta na wodzie, a może planujecie wyjazd do Wenecji i potrzebujecie porady na temat zwiedzania lub noclegów? Piszcie śmiało, chętnie doradzę, aby Wasz pobyt w tym niezwykłym mieście był magiczny i niezapomniany 🙂
